Gia tăng các yêu cầu an toàn, chất lượng với xe khách giường nằm
Khắc phục bất cập
Với đầy đủ tiện nghi và không gian riêng nghỉ ngơi thoải mái, giảm mệt mỏi trong hành trình dài, xe khách giường nằm hiện nay được rất nhiều hành khách ưa chuộng, DN vận tải lựa chọn để khai thác cho tuyến cố định với cự ly trên 150km.
Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng xe khách giường nằm dạng cabin cho phép 2 người cùng nằm trên một giường; nhiều xe thiếu hoặc không đảm bảo đầy đủ các điều kiện về thiết bị khi xe lưu hành như: dây bảo hiểm cho hành khách, bình chữa cháy, búa thoát hiểm.
Thậm chí có xe còn lắp thêm giường nằm sau đăng kiểm, chen giữa vào tầng 2 của xe, toàn bộ khoang sau, phía trên nắp máy thành khoang nằm… Do đó, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe ô tô QCVN 09:2024 mới ban hành, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 đã bổ sung một số quy định mới và chi tiết hơn về kỹ thuật đối với xe.
Cụ thể, mỗi giường chỉ cho một người nằm và phải có dây đai an toàn phù hợp; phải được bố trí đảm bảo đủ không gian để người sử dụng có thể ra, vào thuận tiện. Khoảng cách giữa 2 giường không nhỏ hơn 1.650mm; chiều rộng đệm nằm không nhỏ hơn 480mm; chiều dày của đệm giường không nhỏ hơn 75mm; chiều rộng lối đi dọc (kể cả hàng giường cuối xe) không nhỏ hơn 400mm.
Khung xương của giường tại những phần có thể tiếp xúc hoặc có khả năng gây thương tích cho hành khách phải làm bằng các vật liệu tròn hoặc được bo tròn phù hợp; không được có các cạnh sắc, đầu nhọn có khả năng gây nguy hiểm cho người sử dụng.
Phải bố trí lối đi dọc giữa các dãy giường, số tầng giường nằm bố trí trong khoang hành khách trên cùng một dãy không được quá 2 tầng. Không được bố trí chỗ ngồi cho hành khách trên xe khách giường nằm, trừ 1 ghế của người lái xe và 1 ghế của người hướng dẫn viên (nếu có).
Phải có thang leo để tiếp cận giường nằm ở tầng trên một cách dễ dàng. Thang leo phải có kết cấu chắc chắn, cố định trên xe một cách thích hợp để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng. Có ít nhất một tay nắm được bố trí ở độ cao thích hợp cùng với thang để dễ dàng leo lên giường nằm phía trên. Tay nắm phải được làm tròn hoặc bo tròn và không có các cạnh sắc nhọn.
Bên cạnh đó, giường nằm phải có các bộ phận, kết cấu để bảo vệ hành khách không bị rơi từ trên giường nằm khi xe hoạt động (gọi chung là thanh chắn). Thanh chắn này phải có kết cấu chắc chắn, có chiều cao tối thiểu 200mm tại vị trí giữa của chiều rộng đệm ngồi, cách khớp nối giữa đệm ngồi và tựa lưng 200mm về phía trước của đệm ngồi. Thanh chắn phải được làm bằng các vật liệu được bo tròn phù hợp, không được có các cạnh sắc, góc nhọn có thể gây thương tích cho hành khách.
Theo chuyên gia giao thông, thạc sĩ Đỗ Cao Phan, hiện nay hầu hết xe chở khách liên tỉnh cự ly trên 150km đều sử dụng xe giường nằm, do đó cần thiết có các quy định chi tiết và kỹ lưỡng về kỹ thuật xe để đảm bảo an toàn trong lưu hành.
Hơn nữa, điều kiện địa hình, đường sá của Việt Nam có nhiều đặc thù, nhiều nơi đèo dốc quanh co, việc sự tăng cường kiểm tra, giám sát điều kiện an toàn sẽ giúp xe ổn định khi chạy, giảm các tai nạn không đáng có do xe lệch tâm khi cơi nới hoặc thiếu các thiết bị an toàn khi lưu thông dẫn đến nguy cơ tai nạn cho hành khách.
Niên hạn không quá 20 năm
Không chỉ có quy định mới về yêu cầu kỹ thuật, từ năm 2025, xe giường nằm cũng phải tuân thủ quy định về niên hạn. Theo Nghị định 166/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định về điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới; tổ chức, hoạt động của cơ sở đăng kiểm; niên hạn sử dụng của xe cơ giới, xe giường nằm hoạt động trên tuyến cự ly trên 300km không quá 15 năm (tính từ năm sản xuất); và không quá 20 năm với xe hoạt động trên tuyến cự ly từ 300km trở xuống.
Niên hạn xe ô tô được xác định dựa theo năm sản xuất của chiếc xe (ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt niên hạn xe ô tô được tính theo năm đăng ký lần đầu của chiếc xe). Các căn cứ để xác định năm sản xuất xe gồm: số VIN, số khung xe, các tài liệu kỹ thuật, thông tin trên nhãn mác của nhà sản xuất hay các loại hồ sơ lưu trữ, hồ sơ do cơ quan công an quản lý, chứng từ nhập khẩu.
Nghị định 168/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/1/2025 quy định: Tịch thu phương tiện đối với người điều khiển xe hết niên hạn sử dụng tham gia giao thông; phạt tiền từ 4 - 6 triệu đồng đối với người điều khiển xe không có giấy chứng nhận hoặc tem kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường hoặc có nhưng đã hết hiệu lực (hạn sử dụng) từ 1 tháng trở lên.
Thông tư 58/2020/TT-BCA quy định về quy trình cấp, thu hồi đăng ký, biển số phương tiện giao thông cơ giới đường bộ cũng quy định, cơ quan quản lý đăng ký xe có trách nhiệm thông báo cho chủ xe đã hết niên hạn về việc thu hồi đăng ký, biển số xe cũng quy định.
Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày thông báo, chủ xe phải tự giác nộp lại. Nếu không tuân thủ, cơ quan đăng ký thu hồi trên hệ thống đăng ký xe và thông báo cho công an các đơn vị, địa phương.
Căn cứ danh sách xe ô tô hết niên hạn sử dụng do cơ quan đăng ký xe cung cấp, công an cấp xã/phường nơi chủ xe cư trú thông báo, tiến hành thu hồi đăng ký, biển số xe và gửi cho cơ quan quản lý đăng ký xe.
Nếu chủ phương tiện không chấp hành việc thu hồi giấy chứng nhận đăng ký, biển số sẽ bị xử phạt hành chính. Nếu đưa xe đã hết niên hạn tham gia giao thông đường bộ, người điều khiển phương tiện bị phạt hành chính, tước giấy phép lái xe 1 - 3 tháng và tịch thu phương tiện.
Các chuyên gia cho rằng, việc bổ sung quy định chi tiết với xe giường nằm vận tải hành khách là hợp lý nhằm kiểm soát ngay từ đầu các điều kiện an toàn cho người và phương tiện khi lưu hành, không để xả khí thải độc hại ra môi trường.
Bên cạnh đó, lực lượng chức năng cần tăng cường giám sát và kiểm tra ngẫu nhiên, có chế tài mạnh mẽ để xử phạt các xe không tuân thủ, tránh việc tự ý cơi nới, độ chế sau đăng kiểm dẫn đến các nguy cơ mất an toàn giao thông.
