Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Toà án nhân dân
Kinhtedothi - Chiều 24/6, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Toà án nhân dân (TAND), có hiệu lực từ 1/7/2025.
Mô hình mới của Tòa án nhân dân
Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND, tổ chức của TAND gồm: TAND Tối cao; TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là TAND cấp tỉnh); TAND khu vực; Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (gọi chung là Tòa án chuyên biệt); Tòa án quân sự Trung ương, Tòa án quân sự quân khu và tương đương, Tòa án quân sự khu vực (gọi chung là Tòa án quân sự).
Trong đó, cơ cấu tổ chức của TAND khu vực bao gồm: các Tòa chuyên trách gồm Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Kinh tế, Tòa Hành chính, Tòa Gia đình và người chưa thành niên; Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ tại một số TAND khu vực.
Căn cứ quy định này và yêu cầu của thực tiễn xét xử ở mỗi TAND khu vực, Chánh án TAND tối cao quyết định việc tổ chức Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Kinh tế, Tòa Hành chính, Tòa Gia đình và người chưa thành niên.
Căn cứ Luật này, Chánh án TAND tối cao quyết định việc tổ chức Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ tại một số TAND khu vực.
Trường hợp cần thiết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập Tòa chuyên trách khác theo đề nghị của Chánh án TAND tối cao.
Bổ nhiệm thẩm phán TAND Tối cao phải bảo đảm các tiêu chuẩn cao và chặt chẽ
Trước đó, tại tờ trình, TAND Tối cao dự kiến tổ chức 3 Tòa Phá sản tại 3 Tòa khu vực ở Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh; tổ chức 2 Tòa Sở hữu trí tuệ tại 2 Tòa khu vực ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Việc bố trí các Tòa chuyên trách về Phá sản, Sở hữu trí tuệ tại một số Tòa khu vực ở các tỉnh, thành phố lớn là trung tâm kinh tế, tài chính của đất nước là cần thiết. Ngoài ra, việc quy định các Tòa chuyên trách nêu trên không làm phát sinh đầu mối, không làm tăng biên chế và trụ sở làm việc.
Luật sửa đổi cũng quy định số lượng thành viên Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao có không ít hơn 23 người và không quá 27 người (hiện là 13 đến 17 người). Tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm thẩm phán TAND Tối cao được quy định theo hướng “mở rộng nguồn”.
Báo cáo trước khi Quốc hội biểu quyết, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho biết, có ý kiến cho rằng, việc mở rộng nguồn bổ nhiệm thẩm phán TAND Tối cao sẽ hạ thấp tiêu chuẩn, điểu kiện bổ nhiệm và không thu hút được nhân lực chất lượng cao.
Tuy nhiên, quan điểm nhất quán của TAND Tối cao là việc lựa chọn, bổ nhiệm thẩm phán TAND Tối cao phải bảo đảm các tiêu chuẩn cao và chặt chẽ. Việc bổ sung điều kiện bổ nhiệm tuy có mở rộng nguồn nhưng vẫn bảo đảm nhân sự được bổ nhiệm phải là thẩm phán TAND và có đủ các điều kiện, tiêu chuẩn khác tương đương hoặc cao hơn so với tiêu chuẩn, điều kiện của luật hiện hành.
Theo Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí, công tác cán bộ là công tác của Đảng, người dự kiến được bổ nhiệm thẩm phán TAND Tối cao sẽ được cấp có thẩm quyền xét duyệt và lựa chọn kỹ càng.
Luật bổ sung đối tượng thẩm phán TAND có từ đủ 5 năm giữ chức Vụ trưởng Vụ chuyên môn nghiệp vụ vào trường hợp đặc biệt để đề nghị cấp có thẩm quyền bổ nhiệm thẩm phán TAND Tối cao với số lượng giới hạn khoảng 10% tổng số thẩm phán TAND Tối cao.
Quy định này, là phù hợp, bảo đảm cho TAND Tối cao có thể lựa chọn các thẩm phán giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, trách nhiệm nghề nghiệp, công tâm, chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Về ý kiến đề nghị giao Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp xã lựa chọn và giới thiệu hội thẩm TAND khu vực, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho rằng, TAND khu vực có phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ đối với rất nhiều đơn vị hành chính cấp xã. Nếu giao cho Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp xã lựa chọn sẽ rất khó xác định được cơ cấu, số lượng hội thẩm cần giao cho Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp xã nào lựa chọn, HĐND xã nào bầu.
