Đừng để trẻ em bị đơn độc

Theo khảo sát của Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế), hiện nay có rất nhiều trẻ em đang sử dụng mạng xã hội từ 5 đến 7 tiếng mỗi ngày.

Con số này không chỉ phản ánh xu hướng giải trí mới của thế hệ trẻ, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự an toàn của các em trong không gian mạng - một thế giới đầy cám dỗ cũng như lắm hiểm nguy.

Mạng xã hội, internet nói chung, nếu được sử dụng đúng cách, có thể là công cụ tuyệt vời để học tập, giải trí, kết nối và phát triển kỹ năng. Tuy nhiên, khi trẻ em sử dụng quá nhiều thời gian cho các nền tảng trực tuyến mà không có sự kiểm soát, định hướng, thì hậu quả có thể rất nghiêm trọng. Trẻ có thể bị suy giảm thị lực, rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng tâm lý đến bị xâm hại thông tin cá nhân, bị bắt nạt, dụ dỗ hoặc tiếp xúc với nội dung độc hại. Đó không còn là nguy cơ xa vời, mà đã hiện hữu trong không ít câu chuyện buồn xảy ra những năm gần đây, khi trẻ bị ảnh hưởng tâm lý nghiêm trọng, thậm chí có hành vi tự làm hại bản thân sau khi tham gia mạng xã hội một cách không kiểm soát.

Việt Nam hiện đã có Bộ Cẩm nang bảo vệ trẻ em trên không gian mạng – một tài liệu quan trọng góp phần định hướng hành vi, nâng cao nhận thức cho cả trẻ em và người lớn. Nhưng văn bản, quy định hay tài liệu dù đầy đủ đến đâu cũng khó lòng phát huy hiệu quả nếu thiếu vắng sự quan tâm thực chất từ người lớn.

Gia đình, trước hết, là “pháo đài đầu tiên” bảo vệ trẻ em. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều phụ huynh vẫn có xu hướng khoán trắng thiết bị điện tử cho con mà thiếu kiểm soát, thậm chí xem đó là giải pháp để “giữ con ngoan ngoãn”. Cách làm này vô tình mở đường cho những hiểm họa. Thay vì cấm đoán hay buông lỏng, phụ huynh cần trở thành người bạn đồng hành của con trên mạng: cùng con thiết lập giới hạn sử dụng, tìm hiểu nội dung con đang theo dõi, trò chuyện cởi mở để kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường.

Bên cạnh đó, vai trò của nhà trường, đoàn thể và chính quyền địa phương cũng không thể thiếu. Tổ chức Đoàn, với mạng lưới rộng khắp và sức trẻ, có thể triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, giáo dục kỹ năng số an toàn cho trẻ em thông qua các buổi sinh hoạt Hè, trại Hè thiếu nhi, lớp kỹ năng mềm, các cuộc thi sáng tạo nội dung an toàn. Đối với nhà trường nên lồng ghép giáo dục kỹ năng số trong các hoạt động ngoại khóa, xây dựng môi trường học tập khuyến khích trẻ tương tác trực tiếp thay vì chỉ gắn bó với thiết bị điện tử.

Không thể phủ nhận rằng internet và mạng xã hội là một phần không thể thiếu trong đời sống hiện đại. Thế nhưng, khi trẻ em – những công dân số “non nớt” – ngày càng dành nhiều thời gian trong thế giới ảo, thì trách nhiệm của người lớn càng trở nên nặng nề. Đừng để trẻ em phải đơn độc trước những cạm bẫy của thế giới mạng. Bảo vệ trẻ trong môi trường số không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan quản lý, hay của ngành giáo dục, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Hành trình ấy sẽ là một chặng đường dài, đòi hỏi sự kiên trì, sáng tạo và đồng lòng của tất cả các bên liên quan.