Đề xuất mới về tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội

Bộ LĐTB&XH đã có Tờ trình Chính phủ Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), trong đó đề xuất căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Trên cơ sở góp ý từ các Ban, Bộ, ngành, địa phương, tổ chức, tập đoàn, công ty hiệp hội DN, Bộ LĐTB&XH đề xuất: Bổ sung tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất bằng một nửa mức lương tối thiểu tháng vùng cao nhất do Chính phủ công bố; cao nhất bằng 8 lần mức lương tối thiểu tháng vùng cao nhất do Chính phủ công bố. Đây là cơ sở quy định căn cứ đóng bảo hiểm xã hội đối với những đối tượng không hưởng tiền lương (chủ hộ kinh doanh; người quản lý DN, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương;…), đặc biệt cũng là căn cứ để xác định trách nhiệm tham gia đối với đối tượng người lao động làm việc không trọn thời gian.

Tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với khu vực ngoài nhà nước (người lao động đóng bảo hiểm xã hội theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định) cơ bản kế thừa quy định hiện hành. Tuy nhiên, Bộ LĐTB&XH đề xuất quy định cụ thể hơn theo hướng tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội là tiền lương tháng, bao gồm: Mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác, được trả thường xuyên và ổn định trong mỗi kỳ trả lương. Trên cơ sở đó, Chính phủ quy định chi tiết nhằm xác định cụ thể các khoản phải đóng, không phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc; việc xác định tiền lương tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội đối với trường hợp thỏa thuận trả lương theo giờ, ngày, tuần và theo sản phẩm, khoán.

Đề xuất đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của Bộ LĐTB&XH dựa trên 2 cơ sở: Cơ sở chính trị (Nghị quyết số 28-NQ/TW) sửa đổi quy định về căn cứ đóng bảo hiểm xã hội của khu vực DN ít nhất bằng khoảng 70% tổng tiền lương và các khoản thu nhập khác có tính chất lương của người lao động để khắc phục tình trạng trốn đóng, đóng không đủ bảo hiểm xã hội, ảnh hưởng đến khả năng cân đối Quỹ bảo hiểm xã hội và quyền lợi của người lao động.

Cơ sở thực tiễn là tiền lương bình quân làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc năm 2022 của người lao động là 5,73 triệu đồng/tháng, chiếm khoảng 75% thu nhập bình quân của người lao động làm công hưởng lương. Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành chỉ có quy định tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cao nhất nhưng chưa có quy định về tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội thấp nhất.

Mặc dù hiện nay quy định về căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc tương đối đầy đủ tại các văn bản quy định chi tiết luật. Tuy nhiên, Luật Bảo hiểm xã hội quy định chung, chưa nêu rõ nên còn gặp khó khăn trong quá trình xây dựng các văn bản quy định chi tiết và quá trình triển khai trong thực tiễn.